CÙNG BẠN ĐỌC

 "Trong mọi ngôn ngữ, ca dao tục ngữ về đề tài tình yêu nam nữ luôn nhiều hơn cả. Có thể nói, tình yêu nam nữ là đề tài chính yếu và vĩnh cửu trong loại hình sáng tác dân gian này. Cuốn sách này giới thiệu với bạn đọc khoảng 3500 câu và bài ca dao của người Việt trên khắp mọi miền đất nước về các mối quan hệ trong tình yêu lứa đôi.

1. NỘI DUNG SÁCH

Những câu và bài ca dao trong sách đề cập tới mọi mặt, mọi mối quan hệ trong tình yêu:

– Tình yêu hạnh phúc  và tình yêu đau khổ

Tình yêu hạnh phúc là tình yêu mà đôi lứa yêu nhau tự nguyện, yêu và được yêu, yêu hết mình, yêu thắm thiết.

Tay em nắm lấy tay anh,
Dù ai nói quẩn nói quanh mặc lòng.
Tay ấy đáng vợ, đáng chồng,
Duyên trời đã định tơ hồng đã xe.

Những mối tình không khỏi làm ta xúc động:

Đôi ta như con một nhà
Như áo một mắc, như hoa một chùm.
Đôi ta như nước một chum
Nước cạn mặc nước ta đùm lấy nhau

Nhưng mấy ai yêu mà không gặp trắc trở. Nhiều mối tình dang dở, những lọc lừa, toan tính ích kỉ làm tan nát bao trái tim đang yêu. Đó là mặt sau của tình yêu: tình yêu đau khổ.

Xưa kia mình nói với ta
Sông sâu nên cạn, đường xa nên gần.
Giờ mình ăn ở lần khân
Ngòi cạn nên thẳm, đường gần nên xa.
Ngày nào em nói em thương
Như trầm mà để trong rương chắc rồi.
Bây giờ khóa rớt, chìa rơi
Rương long, nắp lỏng bay hơi mùi trầm.
Và những lời trách móc:
Trách người quân tử bạc tình
Chơi hoa rồi lại bẻ cành bán rao.

– Tình yêu đơn phương cũng là một mảng đề tài với số lượng bài ca dao không nhỏ:

Đêm qua nằm ngủ sập vàng
Trông xuống sập bạc thấy chàng nằm không.
Vội vàng cởi áo đắp chung
Tỉnh ra em vẫn nằm không một mình.

– Những nỗi nhớ nhung là tâm trạng chung của những người đang yêu cũng được mô tả trong nhiều bài ca dao:

Đêm nằm gốc thị mơ màng
Thị thơm mặc thị, nhớ chàng quên ăn.
Ngày ngày ra đứng bờ sông
Trông xa, xa tít cho lòng em đau.
Nhớ ai đứng tủi, ngồi sầu
Mình ve sương tuyết bao lâu mà mòn.

– Những ước mong trong tình yêu

Anh còn son em cũng còn son
Ước gì ta được làm con một nhà!
Đêm nằm tàu chuối có đôi
Hơn nằm chiếu tốt lẻ loi một mình.

– Yêu nhau chênh lệch về hoàn cảnh xã hội

Em xinh như đóa hoa sen
Phận anh bèo bọt chẳng chen được vào.
Bao giờ gió cả, mưa rào
Cho sen chìm xuống, bèo trèo lên trên.

Ta còn thấy khát vọng được tự do yêu:

Ví dầu cha đánh, mẹ treo
Đứt dây té xuống, em theo đến cùng.
Dẫu mà đan rọ thả sông
Trôi lên trôi xuống, em không bỏ chàng.

– Tình cảm và quan hệ vợ chồng
Người Việt Nam rất trân trọng cuộc sống gia đình. Những bài và câu ca dao về tình cảm và quan hệ vợ chồng cũng cho chúng ta thấy mọi mặt trong mối quan hệ này.

+ Tình cảm vợ chồng

Gái thương chồng đang đông buổi chợ
Trai thương vợ nắng quái chiều hôm.
Mẹ cha bú mớm nâng niu
Tội trời đành chịu không yêu bằng chồng.

+ Hôn nhân hạnh phúc

Sáng trăng giải chiếu hai hàng
Bên anh đọc sách, bên nàng quay tơ.
Đêm hè gió mát trăng thanh
Em ngồi canh cửi còn anh vá chài.
Trên đồng cạn dưới đồng sâu
Chồng cày, vợ cấy, con trâu đi bừa.

+ Hôn nhân bất hạnh

Xưa kia ở cùng mẹ cha
Mẹ cha yêu dấu như hoa trên cành.
Từ ngày tôi về cùng anh
Anh đánh, anh chửi, anh tình phụ tôi…

+ Ứng xử trong gia đình

Chồng giận thì vợ bớt lời
Cơm sôi bớt lửa chẳng đời nào khê.
Đang khi chồng giận mình đi
Hết khi nóng giận đến khi vui vầy.
Ngãi nhơn như bát nước đầy
Bưng đi mà đổ hốt rày đặng đâu.

+ Cảnh chồng già, lấy chồng sớm, lấy chồng nghèo, chồng không ra gì
Hôn nhân xưa "cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy", là hôn nhân gả bán, nên có biết bao cảnh ngang trái, mà nạn nhân thường là phụ nữ.

Cảnh lấy chồng tảo hôn:

Chồng em thì thấp một gang
Vắt mũi chưa sạch, ra đàng đánh nhau.
Nghĩ mình càng tủi càng đau
Trách cha trách mẹ tham giàu khổ em.

Lấy chồng già:

Đêm nằm tưởng cái gối bông
Giật mình gối phải râu chồng nằm bên.
Sụt sùi tủi phận hờn duyên
Oán cha trách mẹ tham tiền bán con.

Cảnh lấy chồng không ra gì, người phụ nữ đau khổ:

Anh ham xóc đĩa cò quay
Máu mê cờ bạc, lại hay rượu chè.
Eo sèo công nợ tứ bề
Kẻ lôi người kéo, ê chề lắm thay.
Nợ nần em trả, chàng vay
Kiếp em là kiếp kéo cày đứt hơi.

+ Cảnh góa bụa, đơn côi, làm lẽ
Chúng ta không khỏi xót xa, thương cảm cho những số phận không may mắn, phải sống trong cảnh cô đơn vò võ.

Đêm nằm vò võ
Một xó giường không
Trời ơi, có cực hay không?
Người năm bảy vợ, người không vợ nào!
Lấy chồng làm lẽ khổ thay
Đi cấy, đi cày chị chẳng kể công.
Đến tối chị giữ lấy chồng
Chị cho manh chiếu nằm không nhà ngoài.

+ Lấy vợ hư Nhưng đàn ông lấy phải vợ hư, vợ không ra gì cũng là nỗi bất hạnh:

Bây giờ tiền hết, gạo không
Anh ơi trở lại mà trông lấy hòm.
Bao giờ tiền có, gạo còn
Bấy giờ tôi lại giữ hòm cho anh.
Anh đánh thì tôi chịu đòn
Tính tôi hoa nguyệt mười con chẳng chừa.
Chồng đi thì có chồng nhà
Hơi đâu mà đợi chồng xa trở về.

+ Lấy vợ đảm. Và thật hạnh phúc cho người đàn ông lấy được vợ đảm đang chăm ngoan:

Việc nhà em liệu lo toan
Khuyên chàng học tập cho ngoan kẻo mà.
Nửa đêm ân ái cùng chồng
Nửa đêm về sáng gánh gồng ra đi.

+ Hình mẫu người chồng tốt, người vợ tốt

Đã sinh ra sống ở đời
Trai thì trung hiếu đôi vai cho tròn.
Gái thì trinh tĩnh lòng son
Sớm hôm gìn giữ kẻo còn chút sai.

– Những câu ca dao trào lộng về tình yêu lứa đôi
Dù vất vả cực nhọc, cha ông ta luôn lạc quan, vui tươi. Ai cũng phải cười vui khi đọc những câu ca dao trào lộng về tình yêu.

Đang khi lửa tắt cơm sôi
Lợn kêu, con khóc, chồng đòi tòm tem.
Bây giờ lửa đã cháy lên
Lợn no, con nín, tòm tem thì tòm!
Chồng hen mà lấy vợ hen
Đêm nằm nó kéo như kèn tiến quân.

– Quan niệm về tình yêu lứa đôi, tình vợ chồng
Những quan niệm về tình yêu cũng muôn màu muôn vẻ. Mỗi lứa tuổi, mỗi tầng lớp xã hội có cách nhìn nhận riêng về tình yêu.

Chẳng thà giục mã về không
Không thèm cướp vợ, tranh chồng người ta.
Thay quần, đổi áo thì xinh
Thay chồng đổi vợ, kẻ khinh người cười.

Nhưng còn có những quan niệm khác.

Áo người mặc đoạn, cởi ra
Chồng người ta mượn canh ba lại hoàn.

Những quan niệm được đưa ra trong sách này không để bênh vực, cổ vũ hay phản đối quan niệm nào mà để độc giả chiêm nghiệm, suy ngẫm mà thôi.

– Những lời răn dạy nhắc nhở
Chúng ta còn thấy trong kho tàng cao dao những lời răn dạy, nhắc nhở mà thế hệ trước đã để lại.

Yêu nhau quá đỗi nên mê
Tỉnh ra mới biết kẻ chê người cười.
Vợ ta dù có quê mùa
Thì ta vẫn cứ sớm trưa vui cùng.

Những câu, bài ca dao giới thiệu sản vật hay đặc điểm địa phương nhưng được thể hiện qua tình yêu lứa đôi cũng được đưa vào sách này.

Hỡi cô thắt lưng bao xanh
Có về Vạn Phúc với anh thì về!
Vạn Phúc có gốc cây đề
Có sông tắm mát có nghề ươm tơ.

Đọc xong tất cả chúng ta càng thấy yêu hơn cuộc sống mà chúng ta đang sống vì chúng ta được yêu người mình yêu, được kén chọn bạn đời trăm năm, được tự quyết định về cuộc sống lứa đôi của mình."
…