NHÂN BẢN TRONG KI-TÔ GIÁO

 Giáo dục nhân bản là gì?
 Giáo dục nhân bản là rèn luyện các nhân đức tự nhiên mà bất cứ ai muốn trở thành người lương thiện, trở nên người trưởng thành cần phải có. Giáo dục nhân bản còn được coi là nền tảng của đạo đức học.
1.  Người trưởng thành là người lịch sự.
1/1. Phép lịch sự là những nghi thức, những lễ phép đã trở thành ước lê, do những người sống chung trong xã hội thiết lập ra và cùng thực hiện, những ước lệ này nhằm tôn kính yêu thương nhau, để làm êm dịu cuộc sống chung, bằng cách biết đối xử với nhau cho vừa lòng đẹp ý, phép lịch sự xuất phát từ hai mục đích: Công bằng và bác ái.
1/2. Những bổn phận đối với người có nhân bản.
a, Đối với Thiên Chúa. Vì Thiên Chúa là Cha, là Thiên Chúa đấng tạo nên ta.
b, Đối với cha mẹ. Thiên Chúa dạy “ hảy kính trọng cha mẹ ngươi...” (Xh 20,12).
c, Đối với mọi người. Ta phải sống lịch sự, kính trọng với những ai chưa gặp trên đường đời, phải tôn trọng và yêu mến họ như anh em.
d, Phải lịch sự với chính mình: Chúng ta phải sống lịch sự cả khi ở một mình, vì như vậy chúng ta sẻ có tập quán tốt, dù không ai thấy ta, thì điệu bộ, cử chỉ, hành động của ta đều phải tuân theo phép lịch sự, không vì đẹp lòng tha nhân, nhưng vì yêu lịch sự, vì Thiên Chúa luôn luôn thấy ta mọi nơi mọi lúc.
2. Tư cách và cử chỉ của người lịch sự.
2/1. Người lịch sự về thể chất:
Người có giáo dục là người biết sống sạch sẽ. Phải giữ gìn thân thể sạch sẽ bằng cách tắm rửa thường xuyên, vừa thức dậy ta phải đánh răng, chải đầu tóc cẩn thận. Người có giáo dục phải cần lưu ý  những vấn đề này:
-         Khạc nhổ nơi công cọng. Đừng bạ đâu nhổ đó mà phải tế nhị tìm nơi kín đáo.
-         Hắt hơi chảy muĩ phải dùng khăn che lại.
-         Khi ngáp phải dùng tay che miệng lại.
-         Tránh ngãi đầu, ngoáy tai, cắn móng tay, bẻ tay, khảy mũi nơi công cọng và trước mặt người khác.
2/2. Người lịch sự trong ăn uống.
-         Ăn uống phải khoan thai, và cơm phải và thư thả, đừng và một trật ba bốn cái, húp canh thì húp cho êm, đừng để phát ra  những tiếng ực ực.
-         Miệng đang ngậm đồ ăn đừng há miệng cho người  ta thấy thức ăn trong miệng.
-         Gắp đồ ăn đừng xáo trộn cả đĩa, đừng kén chọn mà chỉ nên gắp miếng nào gần tay nhất.
-         Khi uống thì uống từng hớp, đừng vừa nhai vừa uống. Người lịch sự chỉ xỉa răng khi ngồi bàn ăn, không xỉa răng lúc đi đường hoặc lúc tiếp chuyện với người khác, không nên lấy ngón tay để cạy thức ăn còn dắt ở trong răng, lúc xỉa răng phải dùng bàn tay kia che miệng lại, gặp giấy rác bất cứ chỗ nào trong nhà hãy nhặt bỏ vào sọt rác, dù là một que tăm cũng đừng vứt bậy.
2/3. Người lịch sự trong giao tế.
-         Gặp người đáng kính ta có bổn phận chào hỏi, nếu có mũ, nón ta bỏ ra, nếu không có mũ nón ta hơi cúi đầu chào.....Về việc bắt tay, phải xiết chặt tay người mà ta muốn bắt, đừng đưa tay ngưỡng ngạo, cũng đừng xiết nhặt tay quá, người dưới phải đứng đợi người trên đưa tay ra mới được phép bắt tay, nếu phaỉ bắt tay với phụ nữ, thì phải đợi nữ giới đưa tay ra trước.
2/4. Những câu nói luôn ở trên môi người lịch sự. Đó là: Cám ơn, Xin lỗi, Phiền ông, Xin phép.
-         Cám ơn: Hai tiếng cám ơn tuy nhỏ mà trọng, nên ta phải tập cho quen. Khi được người khác nói lời cám ơn, ta phải nói lại: Không có gì, hoặc: Không dám ạ đó là bổn phận của tôi..
-         Xin lỗi: Không phải khi mình làm điều gì phiền luỵ đến ai, mới nói tiếng xin lỗi, nhưng người lịch sự phải biết dùng tiếng đó mỗi khi cần đến. Chẳng hạn khi đi đường ta lỡ chạm vào người khác, ta cần nói ngay xin lỗi: Ông, bà, anh, chị,v v. Nhưng nếu ta bị người khác chạm vào ta, không cần coi xét lỗi tại ai và nói với người kia ngay: Xin lỗi.
-         Phiền Ông, Bà. Muốn hỏi thăm ai việc gì, trước khi vào vấn đề ta phải rào trước bằng câu này: Phiền ông, bà cho tôi hỏi thăm chút việc.
-         Xin phép. Chỗ đông người bạn có việc khẩn cấp cần đi trước, bạn phải nói: Xin phép ông, bà...Sau câu này những người lịch sự nhường bước cho bạn và không quên đáp: Xin mời. Khi vào nhà ai thì trước khi ngồi phải xin phép chủ nhà, hay đợi chủ nhà mới ngồi.
2/5. Tiếp khách trọ.
-         Bổn phận chủ nhà phải làm cho khách coi nhà của ta là nhà của họ, bằng sự tôn trọng tự do của khách, săn đón phải từ từ, đừng có niềm nở buổi đầu rồi lạnh nhạt về sau, ta nên nhớ người ta chỉ giữ lại cảm tưởng sau cùng. Phải lo dọn cho khách: Giường, chiếu, gối, chỗ rửa mặt, dép, xà phòng (bông) , khăn mặt, gương lược. Về cơm nước, đừng trịnh trọng quá trong buổi đầu, rồi những ngày sau lại sơ sài, đó là dấu hiệu chóng chán trong tình giao hảo, cứ giữ từ từ, muốn có một bữa trọng phải để sau cùng.
-         Bổn phận khách trọ: Nguyên tắc chung: “Nhập gia tuỳ tục” đó là châm ngôn của người khách lịch sự. Trước khi đi phải đem theo đồ dùng cá nhân: Khăn mặt, bàn chải đánh răng, gương lược v.v. Phải thật nhã nhẵn trong thời gian trọ. Khen tài làm bếp của chủ nhà, biết có quà cho trẻ mỗi khi đi phố về, tế nhị trả những phí tổn, ví dụ: Chủ nhà mời xem hát, xin phép trả tiền vé, hoặc đi chơi bằng xe xin trả tiền xăng nhớt. Đừng đòi hỏi quá đáng, đừng bừa bãi chỗ này treo cái áo, chỗ kia treo cái khăn, cũng đừng tọc mạch lục lõi giấy tờ trong phòng ta trọ.
-         Về cách nói chuiyện: Khi nói chuyện phải rõ ràng, đừng nói oang oang ầm ĩ, đừng dùng những tiếng khó hiểu nhằm tỏ ra mình là có học thức, đừng dùng những lời bay bướm tiểu thuyết và tránh những  lời quá thô kệch, quê mùa hoặc tiếng lóng. Những tiếng sau đây người lịch sự không nên dùng: Đen thui, đỏ lòm, mà nên nói đen như mực, đỏ như son. Ông muốn chi. Nên nói ông cần gì, ông dạy gì ạ.
2/6. Những đức tính phải giữ khi nói chuyện.
-         Thận trọng. Phải suy nghĩ kỹ càng trước khi nói, đừng bạ đâu nói đó, nói lung tung, nói luôn miệng, nói không để ai nói, nói dai như đỉa đói, đó là cách gây ác cảm với người nghe, chẳng ai khen kẻ nói nhiều, người ta dễ khen kẻ ít nói.
-         Nghiêm túc: Đừng nói những câu hai ý, nhất là về vấn đề phái tính. Thánh kinh khiển trách “Lòng ứa đầy những gì thì miệng nói ra...” (Mt2,20).
-         Khiêm tốn: Không nên nói về mình quá nhiều lúc nào cũng phô trương cái “ tôi đáng ghét”, tôi thế này, tôi thế nọ. Có ý cho mọi người biết cái tôi của mình. Những người như vậy là những người thiếu giáo dục, dù họ có học vấn đến đâu.
-         Bác ái: Đừng nói những lời chua cay vẻ châm biếm, mỉa mai, đó là những lời lỗi đức bác ái, trong thực tế  đừng bao giờ nói đến những chuyện của người vắng mặt về những lỗi của họ, đó là nói hành , nói hành là thái độ của người hèn nhát và gây nhiều tai hại. Nghệ thuật nói chuyện là biết nghe, Thiên Chúa ban cho ta hai tai một lưỡi để đào luyện chúng ta, chúng ta nên nói ít mà nghe nhiều.
2/7. Lên xe xuống ngựa:
-         Lúc lên xe, người lớn lên trước. Lúc xuống xe, người nhỏ xuống trước. Lúc ngồi trên xe công cọng, nếu thấy người tàn tật, già yếu, bệnh hoạn hoặc phụ nữ có con mọn ta hãy nhường chỗ.
-         Chỗ ngồi trong xe: Chỗ trọng nhất là ở  ghế phía sau và bên tay phải theo thứ tự hình vẽ dưới đây:
                                            
 

Xe 4 chỗ

lái      xe 3	0	phụ xe 4
Số     2		Số 1 trọng nhất

       

Xe 5 - 6 chỗ

Lái xe 4	0	Phụ xe 5
Số  3	số      2	Số 1 trọng nhất